The Good Person of Szechwan at Lyric Hammersmith Theatre

Τρεις θεοί κατεβαίνουν στη Γη να δουνε αν έχουν απομείνει καλοί άνθρωποι. Η Σεν Τε, μια νεαρή γυναίκα που δουλεύει ως πόρνη για τα προς το ζην, τους φιλοξενεί κι εκείνοι για να την ανταμείψουν, της δίνουν ένα μεγάλο ποσό για να ξεκινήσει τη δική της επιχείρηση. Η Σεν Τε ανοίγει ένα καπνοπωλείο ελπίζοντας να ξεφύγει απ’ τη φτώχεια αλλά σύντομα υποκύπτει σε διάφορους καλοθελητές και μην μπορώντας να αρνηθεί, εξυπηρετεί τις ανάγκες των άλλων, καταπιέζοντας τις δικές της.  Απελπισμένη αναγκάζεται να ενδυθεί την αντρική περσόνα του Σούι Τα που ως ξάδερφος της, αποφασίζει να πληρώσει με το ίδιο νόμισμα όλους αυτούς που ενοχλούν την Σεν Τε. Παράλληλα, μια αποτυχημένη ερωτική ιστορία και μια εγκυμοσύνη περιπλέκουν κι άλλο τα πράγματα και ο Σουι Τα τείνει να εδραιωθεί εξαφανίζοντας την Σεν Τε και μαζί της κάθε ίχνος καλοσύνης. Οι τρεις Θεοί πιστεύοντας ότι η Σεν Τε είναι νεκρή επιτίθενται στον Σούι Τα ο οποίος αναγκάζεται τελικά να αποκαλύψει την ταυτότητα του ενώ παράλληλα αναρωτιέται πως μπορεί να είναι κανείς καλός μέσα στη σκληρότητα του κόσμου.

Ο Μπρεχτ ξεκίνησε να σκιαγραφεί την περσόνα της Σεν Τε στα τέλη του ’20, αλλά είχε αρχικά τοποθετήσει το έργο μέσα σε ένα αυστηρά οικονομικό πλαίσιο· πως μπορεί μια πόρνη να αποφύγει τη διπλή εκμετάλλευση και ως εργάτρια του σεξ αλλά και δρώντας μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Επηρεασμένος απ’ τον μαρξισμό και τις σπουδές του στην Οικονομία, ενδιαφερόταν κυρίως για τις οικονομικές δομές και κατά πόσο οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη να τις αλλάξουν. Ο αρχικός τίτλος λοιπόν ήταν «Love for Sale». Η Κίνα προέκυψε ως επιλογή μετά από μια παράσταση της όπερας του Πεκίνου που παρακολούθησε στην Μόσχα το 1935. Οι άνθρωποι της γενιάς του Μπρεχτ που δεν είχαν ταξιδέψει στην Ανατολή, είχαν  μια αίσθηση μυθικού τόπου γι’ αυτές τις χώρες  όπου δοξασίες και Θεϊκές δυνάμεις καθοδηγούν τους απλούς ανθρώπους και το καλό διαχωρίζεται απ’ το κακό με υπεραπλουστευτικό τρόπο. Μεταξύ του 1939- 1941 κι ενώ ήταν εξόριστος, ολοκλήρωσε το έργο στη μορφή που μας είναι σήμερα γνωστό, σαν παραβολή.

80 χρόνια μετά την πρεμιέρα στο Zurich Schauspielhaous, η παράσταση που παρακολουθήσαμε στο Lyric Hammersmith σε μετάφραση της Nina Segal και με τη σκηνοθετική επιμέλεια του Anthony Lau, κράτησε τον βασικό άξονα του Μπρεχτικού κειμένου με αρκετές παρεμβάσεις στοχεύοντας αφενός στην προσαρμογή του στη σημερινή πραγματικότητα και αφετέρου στην προσέγγιση της νέας γενιάς Βρετανοασιατών.

Εδώ, η Κίνα λειτουργεί σαν μη τόπος.  Η αναφορά στη Σετσουάν ηθελημένα αποσιωπάται καθώς κρίνεται αναγκαία η απελευθέρωση των ηθοποιών από στεγανά που παραπέμπουν στο καθρέπτισμα μια συγκεκριμένης κοινωνίας και των ανθρώπων της. Στον καλό άνθρωπο του Σετσουάν, ο Μπρεχτ προκαταλαμβάνει κατά κάποιο τρόπο τους θεατές με την απόδοση του καλού και κακού σε γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα. Στην εκδοχή της παράστασης του Lau και Segal, τα στερεότυπα του αρσενικού ως το απόλυτο κακό και του θηλυκού ως σύμβολο καλοσύνης, υποταγής και θυματοποίησης επίσης αναθεωρούνται. Το παιχνίδι εξουσίας και δύναμης γίνεται πιο εσωτερικό ενώ δεν υπάρχει καμία δραματοποίηση στο πέρασμα από τον ένα ρόλο στον άλλο. Η μεταμόρφωση της Σεν Τε στο αρσενικό της αντίθετο σηματοδοτείται με το φόρεμα ενός μουστακίου και την επιδεικτική προσθήκη πλαστικών όρχεων. Η μεταμόρφωση της Σεν Τε σε άνδρα εσκεμμένα παρωδείται χωρίς να εστιάζει στο γένος αλλά στον χαρακτήρα. Επιπλέον, το κακό εκπροσωπείται κι από γυναικείους χαρακτήρες όπως της σπιτονοικοκυράς της Σεν Τε. You cannot have a “good” life as a woman without a man. You have a man? I don’t but I’ m rich. It’s different!

Τέλος, οι Θεοί δεν θυμίζουν τις σεβάσμιες μορφές του Μπρεχτ αλλά είναι ανθρώπινες καρικατούρες που σκοπό έχουν να αποδυναμώσουν το θεϊκό στοιχείο από το όποιο βάρος του αποδίδεται.

Οι διάφορες ποπ εικαστικές παρεμβάσεις και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις δεν έχουν πρόθεση να αλλοιώσουν το κείμενο αλλά να ενισχύσουν την παρωδία. Ενώ όλα ξεκινάνε μέσα σε κλίμα χαράς κι ευφορίας, οι χαρακτήρες σύντομα αποκτούν βάρος κάτω από μια σειρά τραγικών συμβάντων που θα τους/ μας οδηγήσει ν’ αναρωτηθούν περί καλού και κακού.

Το έργο του Μπρεχτ στο σύνολο του χαρακτηρίζεται ως μια ηθελημένη προσπάθεια ρήξης της παραδοσιακής φόρμας αφήγησης με στόχο την ψυχική απόσταση από το ρόλο και την ενεργοποίηση του θεατή. Ο θεατής πρέπει να σκεφτεί και να είναι σε θέση να αποτιμήσει αυτό που βλέπει με κριτική ματιά. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι αναρωτιούνται κι αναθεωρούν πολλά πράγματα που είχαν ως δεδομένα, η χροιά της παράστασης είναι σαφέστατα έντονα πολιτική.

Η παράσταση πηγαίνει πέρα από το καλό και το κακό διαχωρισμένα σε γένη. Η παγκόσμια συζήτηση για το κλίμα του πλανήτη, ο ρόλος της γυναίκας, το metoo, οι παντός είδους διακρίσεις, η φτωχοποίηση κι η θεοποίηση του χρήματος (it’s only the wealthy that ever do well/ the rest don’t have a chance in hell) κά ανοίγουν ακόμα περισσότερο το διάλογο και παράλληλα προσφέρονται για ενδοσκόπηση.

https://lyric.co.uk/shows/the-good-person-of-szechwan/

CAST

Third God Nick Blakeley Mrs Mi Tzu / Old Woman

Melody Brown Yang Sun / Boy

Aidan Cheng Lin To / Shu Fu / Waiter

Jon Chew First God

Callum Coates Husband / Priest / Rat

Togo Igawa Mrs Shin / Brother’s Wife

Suni La Man / Jobless Man / Policeman / Brother

Camille Mallet de Chauny Wife / Mrs Yang

Louise Mai Newberry Second God

Tim Samuels Shen Te / Shui Ta

Ami Tredrea

Wang Leo Wan

CREATIVE AND PRODUCTION TEAM

Writer Bertolt Brecht

Translator Nina Segal

Director Anthony Lau

Designer Georgia Lowe

Lighting Designer Jessica Hung Han Yun

Composer DJ Walde

Sound Designer Alexandra Faye Braithwaite

Musical Director and Voice Coach Lauren Dyer

Movement Director Carrie-Anne Ingrouille

Associate Lighting Designer Jason Ahn

Associate Movement Director Tara Young

Casting Director Jacob Sparrow

Dramaturg Jennifer Bakst

Assistant Director Lexine Lee

Literal Translator Susy Hingley

Company Stage Manager Kimberley Towler

Deputy Stage Manager Olivia Dudley

Assistant Stage Manager Briony Kirkman

Lighting Programmer Matt Turnbull

Lighting Operator Matt Turnbull / Dan Miller

Sound No. 1 Daniel Ronayne

Sound No. 2 Sylvia Wan

Fly Person Sam Palmer

Dresser Paige Davey

Wigs Maintenance Sophia Khan

Set Built by Take 1 Scenic, Sheffield Theatres Workshop, Neil Gidley & Sarah Worrall

Audio Description by Ruth James & Willie Elliott

Open Captioning by Miranda Yates

BSL Interpretation by Sumayya Si-Tayeb of Theatresign

Artwork Design by Greg Bunbury

Artwork photography by Jennifer McCord

Rehearsal and Production photography by Manuel Harlan

Programme Design by Hannah Yates